Onder druk wordt alles vloeibaar. Met de komst van de coronacrisis slaagden universiteiten en hogescholen, na jarenlange pogingen tot onderwijsvernieuwing, er binnen een paar dagen in om een digitale infrastructuur aan te leggen. Onderwijs op afstand moet, dus het kan. Goed nieuws voor studenten met een beperking die al jaren nood hebben aan digitaal maatwerk. Tijd om de kansen die deze crisis biedt ook op de lange termijn te benutten.

De maandag nadat universiteiten en hogescholen het fysieke onderwijs hadden opgeschort, werden de eerste online colleges aangeboden. Dat alle studenten met de komst van deze crisis verplicht thuiszitten, betekent erkenning van de dagelijkse realiteit voor ongeveer een derde van de totale studentenpopulatie. Die geeft aan een functiebeperking te hebben. Bijvoorbeeld omdat ze chronisch ziek zijn en door ziekenhuisafspraken niet alle colleges kunnen bijwonen. Of vanwege een energiebeperking waardoor ze geen mogelijkheid tot face-to-facecontact hebben met hun scriptiebegeleider en aangewezen zijn op Skype. Met vaststaande colleges, voorgeschreven tentamenmomenten en ingestelde selectiemomenten, zoals het bindend studieadvies, is onderwijs voor hen een hindernissenbaan.

Deelname aan het rigide systeem valt niet te rijmen met je gezondheidssituatie, studievertraging levert financiële spanning op en uitval beperkt je mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Je doet mee aan het rigide systeem, doet er twee keer zo lang over of erger nog: je valt uit.

Deze problematiek is vergelijkbaar met die in het passend onderwijs: veel scholieren met een zorgvraag zitten thuis, omdat het scholen niet lukt om maatwerk te leveren. Door de druk van de coronacrisis wordt het rigide onderwijssysteem vloeibaar. Zoals premier Rutte aanhaalde in een debat: “Zij die denken dat de wereld van vóór corona precies zo terugkeert ná corona, leven in een illusie. Dat biedt kansen om met elkaar na te denken hoe die wereld eruitziet.”

Afstandsonderwijs voor 750.000 studenten

Docenten en bestuurders uit het hoger onderwijs vliegen de uitdaging om afstandsonderwijs te realiseren met toewijding en creativiteit aan. Prijzenswaardig, maar nóg belangrijker is om de vruchten van deze inspanning te plukken. Hierbij is het noodzakelijk om online onderwijs niet te reduceren tot het livestreamen van fysiek onderwijs: oog voor goede (digitale) didactiek en maatwerk is essentieel. Zo heeft een student met een auditieve beperking nood aan ondertiteling of een gebarentolk.

Vaak kunnen behoeften complementair vervuld worden, soms staan ze op gespannen voet: waar een student met ADHD behoefte heeft aan meer structuur, is een student met een energiebeperking mogelijk gebaat bij het zelf indelen van onderwijs. Het is daarom cruciaal dat onderwijsinstellingen, docenten en studenten (in het bijzonder studenten met een beperking) in samenspraak tot digitale oplossingen komen.

Deze crisis laat zien hoe groot de innovatiekracht van het onderwijs is. Het dwingt het onderwijs om samen met alle 750.000 studenten de technieken voor afstandsonderwijs werkend en toegankelijk te maken.

Daarom roepen we alle universiteiten en hogescholen op: grijp deze kans aan. Investeer in het afstandsonderwijs, evalueer de toegankelijkheid en didactische kwaliteit van digitale lesmethoden, en neem de best practices uit het digitaal onderwijs structureel op in de onderwijsmethoden. Voor studenten met een functiebeperking was een innovatieslag in het onderwijs ook al vóór de crisis noodzakelijk. Laat de bijvangst van deze crisis zijn dat de hindernisbaan die studenten met een beperking moeten afleggen een aantal hordes minder krijgt. Zodat volgend jaar élke student aan de slag kan.

Monty Aal is vicevoorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en Joyce van der Wegen werkt bij het Expertisecentrum Inclusief Onderwijs (ECIO).

Dit opiniestuk is eerder verschenen in dagblad Trouw.