Een surveillant die tijdens je hele tentamen zomaar in je huiskamer kijkt… De VU fietst al te makkelijk over de bezwaren van sommige studenten heen, vinden onder meer de facultaire studentenraad van de bètafaculteit en onderwijsdirecteur Lothar Kuijper.

Naast online colleges en online promoties nemen ook online tentamens een vlucht vanwege de coronamaatregelen. Maar online tentamens afnemen betekent online surveillance, ofwel ‘online proctoring’, en daarbij komt de privacy van de studenten in het geding. Die moeten zich immers online identificeren voor een camera, waarna een surveillant gedurende het hele tentamen zo hun huiskamer inkijkt. De facultaire studentenraad van de bètafaculteit heeft daar problemen mee en wil weten waarom er door het bestuur niet is overlegd voordat besloten is online te gaan tentamineren. Ook aan andere faculteiten maken studenten bezwaar. Bovendien, zegt deze studentenraad, moet studenten die bezwaren hebben tegen een online tentamen, een alternatief worden geboden.

“Niemand is verplicht een tentamen te doen”, zegt portefeuillehouder onderwijs van de bètafaculteit Jacqueline van Muijlwijk. “Je kunt altijd een hertentamen doen. En als er echt gegronde redenen zijn om niet deel te nemen aan een online tentamen, kunnen we zien wat we per individueel geval kunnen doen, via de gewone route, dus via de examencommissie. Ik heb gehoord van twee problemen waarvoor een goede oplossing is gevonden.”

Straks is de tentamenzaal gesloopt

Het online tentamen zit nog in de pilotfase, legt Van Muijlwijk uit. “We waren er al mee bezig voor de coronacrisis, omdat met het wis- en natuurkundegebouw ook de TenT wordt gesloopt, de grote tentamenhal op het campusplein die voor stroom en communicatie afhankelijk is van het W&N-gebouw. Daarmee verliezen we ook veel ruimte om tentamens af te kunnen nemen en zo’n online tentamen is een van de oplossingen. Ook is het een oplossing voor buitenlandse studenten die terug zijn gegaan naar hun thuisland en nog tentamens moeten doen.”

Met de privacy zit het volgens Van Muijlwijk snor. “VU-privacydeskundigen hebben hiernaar gekeken en geen problemen gezien. In een tentamenhal houden surveillanten studenten ook in de gaten en studenten moeten voor de camera hun identiteitsbewijs laten zien, maar mogen hun burgerservicenummer afplakken. We hebben gekeken naar de voorbeelden van de TU’s in Eindhoven en Delft, die hier al veel ervaring mee hebben.”

Van Muijlwijk vindt bovendien dat dit geen zaak is voor de facultaire studentenraad. “Het online tentamen wordt VU-breed gedaan, dus het is eerder een aangelegenheid voor de universitaire studentenraad.”

Niet serieus genomen

Hoofddocent methodologie en toegepaste biostatistiek Lothar Kuijper, tevens onderwijsdirecteur van de bachelor gezondheidswetenschappen aan de bètafaculteit, vindt dat de bezwaren van de studenten niet serieus worden genomen en neemt dat hoog op. “Ik heb het bestuur duidelijk gemaakt dat ik de studenten niet alleen steun wat dit betreft, ik ben ook bereid om actief met ze in protest te gaan.

De onderwijsdirecteur: ‘Ik ben bereid om actief met ze in protest te gaan’

“Op zich is dit een goede tool voor studenten die online kunnen en willen worden getentamineerd. Maar studenten zouden er geen nadeel van moeten ondervinden als ze moeite hebben met deze vorm van toetsing, en dat dreigt nu wel te gebeuren. Wie er zogenaamd voor kiest om geen tentamen te doen, benadeelt zichzelf als die daardoor minder kansen heeft of pas later een vak kan afronden.” Ook maakt Kuijper zich zorgen om de diversiteit: “Ik vind dat de VU, die zich zo laat voorstaan op haar diversiteitssensitiviteit, die zorgen zou moeten delen.”

Laren vs. Nieuw-West: 3-0

Met die online proctoring haal je nogal wat overhoop, vindt Kuijper. “Een student van wie de ouders allebei arts zijn en die in een groot, vrijstaand huis woont in een stille omgeving in Laren, een ruime eigen kamer heeft, voorzien van alle technische gemakken en een uitstekende wifi-verbinding, doet dezelfde toets als een eerstegeneratiestudent die in een klein appartement in Nieuw-West woont met vijf broers en zussen en een zieke vader die thuiszorg nodig heeft en moet werken met een oude laptop en een slechte wifi-verbinding, terwijl de buren links aan het klussen zijn en de buren rechts de muziek op vol volume hebben staan. Die staat meteen met 3-0 achter.”

Van Muijlwijk vindt dat ook dit probleem wordt ondervangen. “Wie dergelijke problemen heeft kan zich bij de studentenbalie melden, die kijkt dan naar andere mogelijkheden. Studenten die een goede laptop nodig hebben, kunnen er via Surfspot al voor 13 euro per maand een huren.”

Kwetsbare studenten

Maar Kuijper denkt dat juist de kwetsbare studenten minder snel bereid zijn tot protest. “Soms uit schaamte, soms omdat ze de juiste kanalen minder goed weten te bewandelen en soms omdat ze al genoeg aan hun hoofd hebben. Het past wat mij betreft niet bij het profiel van onze universiteit om af te wachten tot dergelijke studenten desondanks bezwaar maken.” Kuijper vindt dat zijn faculteit al te makkelijk over de bezwaren heen fietst. “Ik vind dat geen waardige reactie. Ik heb zelf een kleine survey onder studenten gedaan en kreeg 55 reacties. Zo’n twintig studenten gaven aan problemen te hebben met online tentaminering, onder meer vanwege de privacy. Ik vind niet dat je dat als bestuur zomaar kunt wegwuiven.”

Alternatieve toetsing

Als studenten zelf hebben ingestemd, is er niets aan de hand, vindt Kuijper. “Maar je mag dit niet afdwingen en je moet voor een goede toetsing in een alternatieve setting zorgen.”

Tom Paffen, juridisch adviseur van de VU op het gebied van privacy, wijst desgevraagd op een verklaring van de VU op het onderwijsportal Canvas. Daarin staat precies omschreven wat er met de persoonsgegevens van de studenten gedaan wordt bij een online tentamen. Er staat onder andere in dat de persoonsgegevens in handen komen van het bedrijf dat de tool levert voor de online proctoring: Procwise Exam bv. ‘De persoonsgegevens (…) worden opgeslagen op een goed beveiligde server van het bedrijf.’ Aldus de verklaring. Volgens de VU is vastgelegd dat Procwise Exam de persoonsgegevens nooit voor eigen doeleinden mag gebruiken. ‘Wij zijn op dit moment druk bezig om te zorgen dat alle openstaande vragen en punten verder worden opgepakt’, aldus Paffen.

Van Muijlwijk benadrukt dat het online afnemen van tentamen eerst en vooral is bedoeld om de studenten te helpen. “Het brede doel is dat de studenten zo min mogelijk vertraging oplopen, het is in hun eigen belang.”