Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
28 maart 2024

Wetenschap
& Onderwijs

‘Voor dagvlinders is een snelweg al een onneembare barrière’

Een op de acht planten- en diersoorten ter wereld wordt bedreigd. Dat is de alarmerende conclusie van het rapport over biodiversiteit dat 150 wetenschappers uit 50 verschillende landen deze week uitbrachten. Ecologiehoogleraar Matty Berg geeft commentaar: “We weten eigenlijk helemaal niet precies wat er gebeurt.”

Schrok u van de cijfers? Of weet elke ecoloog dit allang?
“Dat het niet goed gaat met de biodiversiteit, weten we al een poosje: vorig jaar kwam een studie uit waaruit blijkt dat het aantal insecten in Duitsland de afgelopen dertig jaar met 75% is afgenomen. Maar toch gaat het veel sneller dan ook ik had gedacht.”

Merkt u het zelf in uw eigen onderzoek naar bodemdieren?
“Nee, niet meteen: de springstaarten, pissebedden en miljoenpoten waar ik onderzoek naar doe, lopen voor zover we weten nu niet meteen in aantal terug. Maar er zijn ook in Nederland wel allerlei veranderingen in de biodiversiteit: bijvoorbeeld door exoten die inheemse soorten verdringen, of door insecten die door het warmer worden van het klimaat naar het noorden optrekken en inheemse soorten verdringen. Je hebt een aantal robuuste soorten, die goed tegen de veranderde omstandigheden kunnen. En die verdringen de meer gevoelige soorten. Dat zie je bijvoorbeeld bij lieveheersbeestjes. Het veelkleurige Aziatische lieveheersbeestje is een aantal decennia geleden door tuinders binnengehaald als biologische bestrijding tegen bladluizen. Maar die soort is sterker dan gewone lieveheersbeestjes. En nu zie je dat de Aziatische lieveheersbeestjes de inheemse soorten verdringen.”

Wat is de oorzaak van het verdwijnen van al die soorten?
“Daar weten we nog veel te weinig vanaf. We weten dat een aantal factoren een rol speelt: het verdwijnen van natuur in de tropische gebieden ten gunste van landbouwgrond en andere menselijke invullingen. De tropische natuur is heel erg rijk aan soorten, dus als er daar veel natuur verdwijnt, gaat het hard met de afname van biodiversiteit.
Klimaatverandering, vooral de toename van extreem weer, is ook een belangrijke factor. En versnippering van natuur door toename van urbanisatie. Voor insecten zoals dagvlinders bijvoorbeeld is een snelweg al een onneembare barrière. Het gebruik van bestrijdingsmiddelen speelt ook een rol. Waarschijnlijk versterken al die factoren elkaar, maar eigenlijk weten we nog helemaal niet goed hoe. Het is hoog tijd om uit te zoeken hoe al die dingen precies op elkaar inwerken.”

Wat kunnen we doen om dit proces te stoppen?
“Van sommige ingrepen is aangetoond dat ze werken: zorgen dat natuurgebieden groter worden en beter met elkaar verbonden raken bijvoorbeeld, is goed voor de biodiversiteit. Het is een lapmiddel, maar het werkt. Je zou ook kunnen kijken of je sommige bestrijdingsmiddelen niet moet verbieden.  Je kunt in je eigen tuin bloeiende planten kweken waar vlinders en andere insecten op af komen.”

Maar al die kleine beetjes gaan ons toch niet redden?
“Het besef moet langzaam doordringen dat het helemaal niet goed gaat met de diversiteit van leven. En dat het heel veel gaat kosten als je niks doet. In China zijn er al gebieden die zo vervuild zijn dat er geen bijen of andere insecten meer voorkomen die planten bestuiven. Daar moeten ze de bestuiving met de hand doen. Dat kost enorm veel geld en de opbrengsten van kunstmatige bestuiving zijn lager. Als je die kosten afzet tegen wat het kost om er nu echt werk van te maken om biodiversiteit te behouden dan dringt hopelijk door dat we beter nu kunnen handelen.”

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.