Vier hoogleraren krijgen dit jaar de prestigieuze Spinozapremie: twee uit Leiden, een uit Delft en één uit Groningen. Ze ontvangen elk 2,5 miljoen euro om aan hun onderzoek te besteden.
Jaarlijks krijgen drie of vier Nederlandse wetenschappers die tot de wereldtop behoren de Spinozapremie van onderzoeksfinancier NWO. De Spinozapremie is de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap. Dit jaar zijn de laureaten natuurkundige Dirk Bouwmeester (Leiden), archeologe Corinne Hofman (Leiden), biotechnoloog Mark van Loosdrecht (Delft) en Theunis Piersma (Groningen).
Communicerende Indianen
Dirk Bouwmeester is hoogleraar natuurkunde aan de Universiteit Leiden, maar ook aan de University of Santa Barbara in Californië. Hij experimenteert met toepassingen van de quantummechanica, de natuurkunde van de allerkleinste deeltjes. Hij werkt onder meer aan kunstmatige atomen in halfgeleiders, die misschien gebruikt kunnen worden in quantumcomputers. Ook ontwikkelt hij zilveren ‘nanoclusters’ die zich aan DNA hechten en kunnen oplichten. Het maakt het mogelijk DNA beter te volgen.
Corinne Hofman is hoogleraar archeologie van het Caribisch gebied aan de Universiteit Leiden. Zij verdiept zich in de communicatiesystemen en netwerken van de oorspronkelijke indiaanse bevolking vóór de ontdekking van Amerika in 1492 en de veranderingen hierin na de kolonisatie door Europeanen.
Water zuiveren
Mark van Loosdrecht is hoogleraar milieubiotechnologie aan de Technische Universiteit Delft. Hij bestudeert de eigenschappen van micro-organismen in technische systemen. Zijn onderzoek naar bacteriën zorgt voor nieuwe manieren om water te zuiveren of waardevolle stoffen te maken uit afvalmateriaal.
Theunis Piersma is hoogleraar trekvogelecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij onderzoekt hoe wad- en weidevogels als kanoeten en grutto’s worden beïnvloed door klimaat, voedsel, roofvijanden, ziektekiemen. Hij werkt niet alleen in Nederland, maar ook in Afrika, Australië, Noord- en Zuid-Amerika en Azië. Piersma bouwde langs de trekvogelroutes een wereldwijd onderzoeksnetwerk.
Vrouwelijke Hoogleraren
De prijs is vernoemd naar de grote Nederlandse filosoof Baruch de Spinoza (1632-1677). In eerdere jaren gingen de premies onder anderen naar Ronald Plasterk (bioloog en tegenwoordig PvdA-politicus), KNAW-voorzitter Robbert Dijkgraaf (natuurkundige) en Frits van Oostrom (neerlandicus).
Kandidaten worden voorgedragen door de rector magnificus van hun universiteit of door één van de voorzitters van de twee KNAW-afdelingen. Ook de adviesraden van de KNAW, de Netherlands Academy of Technology and Innovation, het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren en de NWO-gebiedsbesturen mogen voorstellen doen.