Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
28 maart 2024

Campus
& Cultuur

‘Universiteit moet studenten ook leren wat een goed leven is’

De Amerikaanse theoloog Miroslav Volf leert zijn studenten wat het is om een goed leven te leiden. Hij was vorige week op de VU om over zijn vak Life Worth Living te vertellen.

“Studenten die net op de universiteit komen, weten ontzettend veel, maar ze hebben geen idee van de kunst van het leven”, zegt de Amerikaanse theoloog Miroslav Volf op een bijeenkomst op de VU, vorige week vrijdag. “Op de universiteit krijgen ze voor het eerst de kans om een stap terug te doen en te reflecteren op wie ze zijn.”

Life Worth Living

En de universiteit moet die reflectie faciliteren en verdiepen, vindt de theologiedocent. Daarom is hij op zijn eigen universiteit Yale een vak gestart: Life Worth Living. Hij vertelt er zo bevlogen over, dat een faculteitsbestuurder na afloop duidelijk maakt dat hij zo snel mogelijk soortgelijk onderwijs op de VU wil gaan aanbieden.

“We bestuderen in het vak zeven dominante ‘tradities’”, zegt Volf. Dat zijn boeddhisme, jodendom, christendom, islam en de levenskunstfilosofieën van Friedrich Nietzsche, Karl Marx en John Stuart Mill. “Al deze tradities beweren iets over welk leven het waard is om geleefd te worden, en dat hun levenskunst de ware is.”

Leven veranderen

De deelnemers aan Life Worth Living lezen originele teksten van de tradities en krijgen vragen voorgeschoteld die ervoor moeten zorgen dat ze niet alleen de standpunten van de tradities analyseren, maar ook hun eigen leven onder de loep nemen. “Ze hebben het over jouw leven!” zegt Volf, alsof tegen zijn studenten. “Stel jezelf de vragen: Wat is volgens mijn ouders een goed Wetenschap en technologie kunnen ons leven niet volledig vervullenleven? En volgens mijn vrienden? Wat vind ik een goed leven? Welke middelen gebruiken de mensen die de tradities volgen om een goed leven te leiden en wat moet er dan in je eigen leven veranderen?”

Maar het gaat niet alleen om de studenten zelf, aldus Volf. “Mensen zijn vervreemd geraakt van hun omgeving. We zijn niet meer thuis in de wereld en maken iets kapot waarmee we in balans zouden moeten zijn. De vragen over wat een goed leven is, hebben ook te maken met onze omgeving. Ze worden alleen maar belangrijker als de technologie zich verder ontwikkelt. Wetenschap en technologie kunnen ons leven niet volledig vervullen, ze kunnen ons niet helen. Theologie zal nooit leiden tot een nieuw middel tegen een ziekte, maar zonder haar vragen, is ons leven leeg.”

Ogen geopend

Volgens Volf zijn de studenten razend enthousiast over het vak en ondergaan sommigen een heuse transformatie. “Een zeer intelligente jonge vrouw uit India kwam afloop naar me toe en zei dat het haar leven had veranderd. Ze zei: ‘Er is nog nooit iemand geweest die me op een wetenschappelijke manier heeft laten nadenken over wat een goed leven is. Het heeft mijn ogen geopend.’ Daar doe je het als docent toch voor!”

En de cursus raakt hem zelf ook. “Ik raakte geïnteresseerd in theologie toen ik zestien was, omdat het naar mijn idee ging over de belangrijkste vragen van het leven. Ik groeide op in voormalig Joegoslavië en dit bood een soort alternatieve visie van wie ik was, hoe de maatschappij eruit zou moeten zien. Ik studeerde de hele nacht door, vond het geweldig. Mijn theologiestudenten van nu zijn wel gemotiveerd, maar ze missen die dorst naar kennis. Daarom is het echt schitterend om de bevlogenheid van sommige van de studenten te zien die dit vak volgen.”

Te intellectueel

Volfs lezing roept een boel vragen op. Is de aanpak niet veel te intellectueel om iemand echt te leren hoe die een goed leven moet leiden? “Het is geen praktische cursus”, antwoordt Volf, “maar we leren de studenten wel degelijk een manier om op hun leven te reflecteren. En uiteindelijk moet het leven geleefd worden om te leren hoe je het moet leven.”

Wie zei dat het goede leven makkelijk is?Hoe zorg je dat iedereen zich tijdens het college veilig genoeg voelt om zich kwetsbaar op te stellen tussen mensen die wellicht heel andere overtuigingen hebben? “Soms vliegen er inderdaad  waarheidsclaims door de zaal die niet met elkaar te verenigen zijn”, zegt Volf. “Ik ben dan de scheidsrechter. We laten individuele kwesties niet de overhand nemen, maar zetten ze altijd in een bredere context. En de studenten zijn ook gewend aan die diversiteit op de universiteit.”

Geen boodschap

Wat heb je eraan om deze vragen aan jezelf te stellen, als je vervolgens weer in een statisch systeem stapt – op de universiteit, in de maatschappij – dat totaal geen boodschap aan jouw transformatie heeft? “Welkom in het echte leven”, antwoordt Volf. “Wie zei dat het goede leven makkelijk is? Omgeven door het onjuiste leven heb je een missie te vervullen, om de mensheid te vormen.”

“Wij moeten dit ook gaan doen”, reageert Bert Jan Lietaert Peerbolte, lid van het bestuur van de faculteit Religie en Theologie, na afloop enthousiast. “Het zou ontzettend goed zijn voor de VU. Het adresseert vragen waar we als VU mee bezig zijn. Wie ben je zelf, wat doet jouw wetenschap met hoe jij in het leven staat? Maar ook: wat als je een fout maakt in je leven, faal je dan? Ik wil een soortgelijke cursus opzetten en ga het direct maandagochtend op de faculteit bespreken.”

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.