NIEUWS
Stamcellen in het hart gaan we nooit vinden
Het hart bevat geen stamcellen en kan zichzelf daardoor niet herstellen na een hartinfarct, blijkt uit recent onderzoek. Kunnen we een beschadigd hart simpelweg niet repareren of zit er toch nog wat in het vat?
Tientallen jaren wordt er al onderzocht of stamcellen in ons hart bestaan. Met stamcellen zou het mogelijk zijn om na een hartaanval het kapotte weefsel van het hart te herstellen. Verschillende onderzoeksgroepen claimden al eens dat ze de hartstamcel gevonden hadden, maar allemaal moesten ze na enige tijd terugkomen op hun conclusie. En nu lijkt het erop dat twee onderzoeksgroepen van het Hubrecht Instituut in Utrecht een definitief einde maken aan de discussie over het wel of niet bestaan van stamcellen in het hart.
Echt niet
Nee, het hart heeft echt geen stamcellen, zegt de groep onder leiding van geneticus en oud-KNAW-president Hans Clevers en moleculair cardioloog Eva van Rooij in het vakblad PNAS. De onderzoekers brachten het hart van muizen in kaart, voor en na een hartaanval, en zagen geen enkel bewijs van cellen die nieuwe hartspiercellen kunnen maken.
“Dat is een belangrijke conclusie”, zegt Diederik Kuster, onderzoeker bij de afdeling fysiologie aan het VUmc in Amsterdam, “omdat die een einde maakt aan een intense discussie. De intensiteit van de discussie is ook wel logisch, omdat het stimuleren van dit soort stamcellen ongekende therapeutische mogelijkheden zou bieden.”
Afgestorven weefsel
Dat zit zo. Tijdens een hartinfarct is er tijdelijk geen bloedtoevoer naar het hart, waardoor een deel van het hartspierweefsel kan afsterven. Afgestorven weefsel kan niet meer samentrekken en ontspannen en dat brengt ernstige gezondheidsproblemen met zich mee. Maar veel weefsels in ons lichaam kunnen zichzelf herstellen door stamcellen in te zetten. Stamcellen hebben namelijk nog geen specifieke functie. Door definitief te veranderen in het benodigde type cel en zichzelf zo vaak als nodig te vermenigvuldigen kunnen ze de taak van het beschadigde weefsel overnemen.
Zulke zogenaamde adulte stamcellen bevinden zich op verschillende plekken in het lichaam en kunnen zich ontwikkelen tot één soort of een beperkt aantal soorten cellen. Er zijn ook embryonale stamcellen, die ontstaan uit een bevruchte eicel en die nog in ieder type cel kunnen veranderen. Embryonale stamcellen bestaan maar kort omdat ze zich in verloop van tijd allemaal ontwikkelen tot adulte stamcel.
Veel hartaanvallen
Stamcellen in het hart zouden een belangrijke vondst zijn. In Nederland komen ongeveer 94 mensen per dag in het ziekenhuis terecht met een hartinfarct. Maar volgens Kuster moeten we de claim van de onderzoekers van het Hubrecht Instituut serieus nemen. “De onderzoeksgroep koos een nieuwe invalshoek voor het probleem. Ze hebben niet gezocht naar kenmerken van delende cellen, maar juist naar die van niet-delende cellen. Door niet één maar meerdere technieken te combineren in een muismodel hebben ze aangetoond dat een aantal dagen na de geboorte al de cellen in het hart het vermogen verliezen om te delen.” Er zijn in het hart dus geen cellen meer aanwezig die voor nieuw weefsel kunnen zorgen.
Doodsteek
“Dit zou wel eens de doodsteek kunnen zijn voor verder klinisch onderzoek naar de potentie van hartstamcellen”, denkt cardioloog Ramon van Loon van het VUmc. “Er is op dit moment geen enkele aanwijzing dat er cellen in het hart aanwezig zijn die we na een infarct kunnen inzetten voor het produceren van nieuwe hartcellen.”
Maar Kuster denkt dat er toch nog mogelijkheden zijn. “Misschien kunnen we hartcellen die niet in staat zijn om te delen wel op een bepaalde manier stimuleren waardoor ze toch weer kunnen gaan delen. Nu we niet meer hoeven te focussen op het wel of niet bestaan van hartstamcellen zou dat een mooie nieuwe onderzoeksrichting kunnen zijn.”
BEELD: Renee Fisher (Unsplash)
{ Lees de 6 reacties}
Hoe verhoud zich dit artikel tot hetgeen in onderstaande website ?:
https://www.stemcellmexico.org/congestive-heart-failure-treatment/
Beste meneer/mevrouw Onolet,
Bedankt voor uw reactie en excuus voor het vertraagde antwoord.
De website van stemcellmexico biedt stamceltherapie aan voor verschillende aandoeningen waaronder hartfalen. De behandeling die ze beschrijven is met stamcellen die ze buiten het lichaam laten groeien en dan vervolgens inspuiten in de hartwand. Dit is een andere techniek dan stamcellen die al in het hart aanwezig zouden zijn stimuleren om nieuw weefsel te vormen.
De bevinding door Clevers en van Rooij is erg recent en richt zich op dit laatste, namelijk de eventuele aanwezigheid van stamcellen in ons hart die nieuw weefsel zouden kunnen maken wanneer dit beschadigd is. Hier is lange tijd discussie over geweest omdat verschillende onderzoeksgroepen tegenstrijdig bewijs vonden. Het onderzoek van Clevers en van Rooij lijkt een einde te maken aan de deze discussie. We kunnen dit zien als het meest recente antwoord op de vraag of stamcellen in ons hart bestaan en dus een uitkomst kunnen bieden voor patiënten.
Het inspuiten van cellen is echter een andere techniek waarover ook veel discussie is. Er wordt gezegd dat het inspuiten in het bloed weinig effect heeft omdat de cellen snel weer uit het hart worden gepompt. Het inspuiten in de hartwand is controversieel omdat de ingespoten cellen niet lijken te 'weten' wat ze moeten doen en niet kunnen overleven in de nieuwe omgeving en dus vervolgens sterven. Het artikel van Clevers en van Rooij geeft hier geen sluitend antwoord op.
Het is volgens mij ook belangrijk om in de gaten te houden waarop bedrijven met een winstoogmerk, zoals stemcellmexico, hun behandelingen baseren. Ik kon op de website geen wetenschappelijk bewijs vinden waarop de behandeling is gebaseerd. Dit betekent niet automatisch dat het niet klopt, maar het maakt het lastiger om te kijken of dit bewijs inmiddels alweer is tegengesproken door ander onderzoek.
Hopelijk heb ik uw vraag hiermee voldoende beantwoord.
Vriendelijke groet,
Kim van der Molen
Betekent dit dat de bevindingen in het hieronder geplubiceerde krantenartikel uit 2013 intussen achterhaald zijn ?
Ontdekking in Hasselts ziekenhuis is werelddoorbraak in hartonderzoek
Limburgse artsen kunnen hart herstellen na infarct
22/01/2013 om 03:00 door Kizzy van Horne en Bert Heyvaert - Print - Corrigeer
•
• Delen
• Tweet
• Google+
• Mail
Onderzoekers van het Hasseltse Jessa Ziekenhuis hebben een nieuwe stamcel ontdekt, die de hartspier kan herstellen na een infarct. De ontdekking is een grote doorbraak in de cardiologie.
CASC-cellen, heten ze. De eerste stamcellen die men uit het hart kan isoleren en nadien weer succesvol kan inplanten. Ze werden ontdekt na een onderzoek van tien jaar door het Jessa Ziekenhuis en de Universiteit Hasselt. ‘Wereldwijd wordt er hard gezocht naar stamcellen die men in de hartspier kan inplanten', zegt dokter Karen Hensen. ‘Bij deze cellen zijn de resultaten bijzonder positief.'
Waarom is dat zo belangrijk? Omdat een hart vandaag altijd onherstelbare schade oploopt bij een infarct. ‘De bloeddoorstroming van de kransslagader wordt geblokkeerd, de hartspier krijgt geen zuurstof en het spierweefsel sterft af', legt cardioloog Marc Hendrikx uit. Het gevolg is dat het hart sowieso verzwakt na een infarct: de pompfunctie vermindert, de kans op hartfalen vergroot. Met medicatie, operaties en een aangepaste levensstijl probeert men die kans te beperken. Maar genezen doet het hart niet.
Getest op varkens
Stamcellen kunnen een oplossing bieden. Ze bevorderen de groei en aanmaak van nieuw weefsel, en herstellen dus onze spieren. Maar het is niet evident om stamcellen in te planten in een hart. Meestal nestelen ze zich niet in het hart zelf, maar wijken ze uit naar de lever. ‘In eerste instantie probeerden we het met beenmergstamcellen', zegt Karen Hensen. ‘Daarna bleek dat stamcellen die zich al in het hart bevinden beter geschikt zijn. Terwijl we een techniek ontwikkelden om die cellen te isoleren, hebben we een nieuw soort stamcel ontdekt: de CASC-cellen. Dat type laat zich goed isoleren én kweken.'
Eenvoudig uitgelegd gaat het zo: na een infarct wordt een stukje hartspier weggenomen, isoleert men de juiste cellen en plant men die in veelvoud terug in, waardoor de hartspier herstelt.
De voorbije maanden werd de techniek getest op varkens, en die resultaten zijn zeer positief. ‘We merken dat het hartspierweefsel zich bij de varkens goed herstelt', zegt dokter Remco Koninckx. ‘We gaan verder met proefdieronderzoek. Als dat gunstig evolueert, volgen de testen bij de mens. Dat kan binnen enkele maanden al gebeuren, maar zo ver zijn we momenteel nog niet.'
Internationale faam
Toch zijn de reacties in de medische wereld al zeer positief. De bevindingen van het Hasseltse onderzoek worden gepubliceerd in het tijdschrift Cardiovascular Research . ‘Dat is een sterke garantie voor de kwaliteit van het onderzoek', zegt topcardioloog Pedro Brugada, verbonden aan het UZ Brussel. ‘Een team van experts stelt echt wel strenge eisen aan zo'n publicatie. Minder dan 20 procent van alle voorgestelde artikels wordt gepubliceerd. Deze doorbraak is dus fantastisch voor Hasselt. Het had nog geen internationale faam, maar nu staat het bij de wereldtop. Wereldwijd zoekt men al jaren naar stamcellen die zich kunnen nestelen in het hart. Dit is een belangrijke stap in de goede richting.'
Beste meneer/mevrouw Meert,
Bedankt voor uw reactie en excuus voor het vertraagde antwoord.
Het is altijd lastig om te stellen dat eerdere wetenschappelijke bevinden helemaal achterhaald zijn zodra er een nieuw onderzoek uitkomt wat iets anders vindt. Er is nooit een garantie dat het laatst gevonden resultaat de waarheid is.
Het onderzoek van Clevers en van Rooij heeft een hele brede definitie van 'stamcel' als uitgangspunt genomen. Namelijk een cel die in staat is functionerende nieuwe cellen te produceren. Ze hebben naar het muizenhart gekeken in drie verschillende stadia; vlak na de geboorte, volwassen en post-infarct. Hun conclusie is dat ze in geen enkel stadium aanwijzingen vinden voor de productie van nieuwe hartspiercellen.
Het artikel wat u aanhaalt is erg interessant om te lezen. In het onderzoek waar dit artikel over gaat hebben ze een specifiek soort cel uit het hart kunnen isoleren en buiten het lichaam (van in dit geval varkens) kunnen kweken. Vervolgens zijn de cellen post-infarct weer in het hart terug geplaatst. Een van de resultaten die ze vinden is een verbeterde hartfunctie. Of deze verbeterde functie komt doordat er echt nieuwe hartspiercellen zijn gevormd wordt echter niet helemaal duidelijk. Het kan bijvoorbeeld ook zijn dat er geen spierweefsel maar ander soort weefsel is ontstaan, wat wel bijdraagt aan het herstel van de hartfunctie na infarct.
Het is lastig om de resultaten van de twee onderzoek naast elkaar te leggen en te zeggen dat het ene het andere uitsluit. Vooral omdat de twee onderzoeken een ander doel hadden. De eerste heeft heel breed gekeken naar of er cellen zijn die nieuwe cellen voortbrengen, en de tweede is uitgegaan van 1 type cel en heeft de functionaliteit hiervan proberen te bewijzen.
Hopelijk heb ik uw vraag hiermee voldoende beantwoord. Anders hoor ik het natuurlijk graag.
Vriendelijke groet,
Kim van der Molen
Geachte,
Heb hartfalen en zit al jaren met een heel rare vraag. Neem van de start van mijn hartfalen kredex en sedert een jaar entresto. Werkt deze medicatie ook op de spier van de anus? Want sedert ik die medicatie(kredex) gebruik is mijn anus verkleind. Heeft de anus dezelfde structuur van het hart? Want het is ook een heel bijzondere krachtige spier.
Groetjes,
Eveline
Beste mevrouw Rotsaert,
Dank voor uw vraag.
Ik kan hier zelf helaas geen goed antwoord op geven. Ik ben geen arts en kan u niet informeren over eventuele bijwerkingen van medicatie die u krijgt voor uw hartfalen. Mijn advies zou zijn om dit met uw behandelend arts te overleggen.
Vriendelijke groet,
Kim van der Molen
Reageren?
Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.