Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
28 maart 2024

Wetenschap
& Onderwijs

‘Iedereen roept maar wat, zonder de feiten te kennen’

Rapporten van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatie Centrum van het ministerie van Justitie worden door de politiek gemanipuleerd, concludeerde het televisieprogramma Nieuwsuur in december. Maar klopt die conclusie wel?

“Ik vraag me af of de criteria voor onderzoeksjournalistiek even streng zijn als voor echt wetenschappelijk onderzoek”, stelde VU-hoogleraar rechtssociologie Bert Niemeijer afgelopen vrijdagmiddag op een symposium van de Vereniging voor de Sociaalwetenschappelijke Bestudering van het Recht. Dat draagt de toepasselijke titel: ‘Wie Betaalt Bepaalt’.

Aanleiding voor het symposium is de ophef rondom het WODC. Dat onderzoeksinstituut wordt volledig door het ministerie van Justitie betaald en is in hetzelfde pand gehuisvest. Het instituut hoort onafhankelijk onderzoek te doen naar de positieve en negatieve gevolgen van het gevoerde justitiële beleid.

Politiek wenselijk

Maar in een uitzending van Nieuwsuur op 6 december 2017 stelde journalist Bas Haan dat de uitkomsten van drie onderzoeksrapporten over softdrugs zijn aangepast aan de politieke wensen van toenmalig minister Ivo Opstelten. De beschuldigingen worden mede onderbouwd met een uitgelekte interne notitie van gepensioneerd medewerker Marianne van Ooyen, die daarmee ongevraagd klokkenluider wordt.

Naar aanleiding van de televisieuitzending belooft de nieuwe minister van justitie maar liefst drie commissies in te stellen om de positie en werkwijze van het WODC te onderzoeken, want de onafhankelijkheid van het wetenschappelijk instituut moet onbetwist zijn.

Alle vrijheid

Toch wel opmerkelijk dat dan hoogleraar rechtssociologie Niemeijer juist vraagtekens zet bij de journalistieke onthulling in plaats van bij de praktijk van het WODC. “De journalist uit beschuldigingen zonder daar voldoende bewijs voor aan te dragen’, zegt Niemeijer. “En allerlei zogenaamde deskundigen, onder wie ook hoogleraren, roepen van alles in de media, zonder de feiten te kennen.”

Wat de woorden van Niemeijer ondersteunt, staat onder meer in een uitgebreid artikel in het NRC Handelsblad van 19 december 2017. Daarin zegt Piet Hein van Kempen, hoogleraar strafrecht aan de Radbouduniversiteit en betrokken bij een van de omstreden onderzoeken: “We hebben ons werk in alle vrijheid gedaan. Anders hadden we de opdracht nooit afgemaakt.”

Rug recht

Op het symposium krijgt Niemeijer steun van VU-hoogleraar empirische bestudering van het strafrecht Henk Elffers. Die is inmiddels met pensioen, maar heeft veel samengewerkt met het WODC, onder meer als voorzitter van commissies die onderzoek begeleiden en waken over de kwaliteit en onafhankelijkheid van het WODC onderzoek. “Op papier bestaan er goede onderzoeksprotocollen bij het WODC en als iedereen zich daar aan houdt, gaat het in de praktijk ook goed.”

Maar dan moet iedereen, en vooral de voorzitter van een begeleidingscommissie, zijn rug recht houden volgens hem. “Natuurlijk wordt op allerlei manieren invloed uitgeoefend op onderzoek. Dat gebeurt overal. En over conclusies van een onderzoek kan je discussiëren. Die moeten in ieder geval logisch volgen uit de verzamelde data. Maar ja, over de vraag of het glas half vol is dan wel half leeg kan je van mening verschillen. Zo gaat het ook met wetenschappelijke conclusies.” Op de website van Advalvas betoogde Elffers eerder dat het gezag van het WODC – onterecht – ‘aan gruzelementen ligt’.

Meer geld

Het symposium werd door de vereniging georganiseerd omdat de leden zelf het niet eens konden worden over een standpunt over de WODC-kwestie. Deugt het onderzoek daarvan nu wel of niet? Uiteindelijk stelt de vereniging dat het nuttig is dat er een onafhankelijk onderzoek komt naar de werkwijze van het WODC en wat daaraan kan worden verbeterd.

Eén conclusie wordt alvast breed onderschreven: Er moet meer geld komen voor echt onafhankelijk onderzoek op de universiteiten. Want ja, wiens brood men eet, diens woord men spreekt.

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.