Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
27 maart 2024

Studentenleven
& Maatschappij

Hollandse koopman met slaven in heuvellandschap

De term Gouden Eeuw afschaffen is ‘een drastische daad’

Het Amsterdam Museum hanteert niet langer de term Gouden Eeuw. Premier Rutte vindt dat onzin en ook op de VU blijft geschiedenishoogleraar Inger Leemans de term voorlopig gebruiken.

“We waren net zo lekker aan het ruziën over die Gouden Eeuw”, zegt Inger Leemans, hoogleraar cultuurgeschiedenis aan de Vrije Universiteit. “Haal je de term weg dan ontneem je de mogelijkheid tot discussie.” Ook Maarten Prak, hoogleraar sociale en economische geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, vraagt zich af of het een slimme zet is.

Nieuwe Nederlanders

Maar ze snappen het wel. “Het past in een brede beweging van niet alleen erfgoedinstellingen, maar van een heleboel instituten die kritisch aan het kijken zijn of de termen waarmee ze werken eigenlijk wel passen bij de samenleving die we nu hebben”, aldus Leemans. En Prak zegt: “Het Amsterdam Museum heeft onder andere als opdracht om groepen binnen de muren van het museum te halen die normaal misschien niet zo snel zouden komen. Amsterdam is qua samenstelling enorm veranderd en onder de groep ‘nieuwe Nederlanders’ zijn er ook mensen die zich niet aangesproken voelen door die term ‘Gouden Eeuw’ of er zelfs aanstoot aan nemen. Op deze manier probeert het museum het accent te verschuiven.”

Drastisch

Beide historici stellen dat de term Gouden Eeuw ook een functie heeft. Leemans: “De Gouden Eeuw is een betwist concept, dat steeds weer aan een nieuwe interpretatie toe is. Als je die term weghaalt, is dat een redelijk drastische daad.” Prak, die zelf een boek schreef met de titel Gouden Eeuw, vraagt zich af of de maatregel niet een tegengesteld effect heeft. “Het probleem is dat een hele groep mensen, die je ook graag in het museum wilt hebben, heel erg verknocht is aan die term Gouden Eeuw.”

Onzin

Premier Rutte toonde zich ook een tegenstander, en noemde het onzin dat het museum de term afschaft. “Ik blijf het de Gouden Eeuw noemen”, zei hij in zijn reactie. Leemans: “Wat bedoelt Rutte daarmee? Denkt hij met de oproep onze energie te richten op een nieuwe Gouden Eeuw aan een rijk cultuurlandschap met nieuwe Vondels en Bredero’s? Ik denk het niet…”

Volgens Prak is het voor politici verleidelijk om de term Gouden Eeuw te gebruiken, omdat die verwijst naar economische voorspoed in Nederland. “Wij hebben een geschiedenis die op dit front echt wel bijzonderder is dan van veel andere landen. Natuurlijk wordt dat gebruikt als een referentiepunt. Rutte vindt: Nederland vooruit! Nja, dat vinden we allemaal.”

Alternatief

Leemans en Prak zien zichzelf niet snel afscheid nemen van de term. Leemans: “Ik gebruik de Gouden Eeuw juist om er andere dingen mee aan te kaarten. Zoals het concept ‘eeuwdenken’. De meeste eeuwen waar we het over hebben zijn helemaal geen eeuwen. De Gouden Eeuw duurde niet de hele 17e eeuw.” Prak: “Ik vind het nog altijd verdedigbaar om de term te gebruiken. Juist om een publiek te bereiken: het is heel herkenbaar.”

De historici twijfelen over wat een goede vervangende term zou zijn. “Als iemand een mooie, neutralere term bedenkt dan lijkt me dat zeker de moeite van het overwegen waard. Voor een eeuw waarin zoveel gebeurde, is ‘17e eeuw’ toch ook een beetje te tam”, zegt Prak. Leemans, lachend: “De ranzige eeuw. Het begon toen immers behoorlijk te stinken. Maar gooi het debat open. Ik denk dat we wel weer terugkomen op Gouden Eeuw. Of misschien brons met een randje.”

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.