Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
28 maart 2024

Campus
& Cultuur

Campagne moet melden ongewenst gedrag aanzwengelen

“Mensen moeten niet om ongewenst gedrag heenlopen, maar het zoveel mogelijk direct aankaarten.” Om dat te bereiken is er een campagne opgezet.

Krijgt de VU-commissie-ongewenst gedrag zoveel klachten binnen dat het nodig is een campagne te beginnen? “Ongeveer één zaak per jaar behandelen we, zegt commissievoorzitter Huub van Wersch. “Maar mensen moeten wel mondiger worden om ongewenst gedrag aan te kaarten”, zegt directeur HRM Renée-Andrée Koornstra. Zij vindt dat uiteindelijk iedereen assertiever moet worden: “En daarom starten we volgend jaar de campagne ‘Spreek aan, spreek uit’. Om diezelfde reden hebben we in Advalvas ook een schema gepubliceerd wat je kunt doen in ongewenste situaties.”

Waar gaan de klachten zoal over? “Die gaan over discriminatie, pesten, verbaal geweld en seksueel ongewenst gedrag”, zegt Van Wersch. Hij is nu 4,5 jaar voorzitter van de onafhankelijke commissie die uit drie leden bestaat. Allemaal niet betrokken bij de VU. Van Wersch: “De commissie doet onderzoek naar de feiten. Daarvoor horen we de klager en de aangeklaagde. De bevindingen melden we aan het college van bestuur. Dat moet beslissen over eventuele maatregelen.”

Werknemers kunnen niet zomaar zelf naar de commissie stappen. Ze moeten zich eerst melden bij een van de vertrouwenspersonen. Dat geldt ook voor studenten. “Het voordeel van de vertrouwenspersonen is dat je daar anoniem voor de buitenwereld je verhaal kunt vertellen. Dat kan bij de commissie niet. Daar weten klager en aangeklaagde met naam en toenaam om wie het gaat. Dus het is goed even na te denken of je ook daadwerkelijk naar de commissie toestapt. Daar kunnen de vertrouwenspersonen je bij helpen”, aldus Van Wersch.

Incidenten op VU-campus

Eerst beoordeelt de voorzitter of een klacht in behandeling wordt genomen. Daarvoor gelden enkele criteria. Zo moeten betrokkenen aan de VU werken of studeren en het incident moet zich hebben afgespeeld op de VU-campus. “We hebben een keer een klacht gehad van een studente die zich onheus behandeld voelde door een medestudent. Maar het speelde zich af bij haar thuis. Dat valt buiten de competentie van de commissie. Dan moet je aangifte doen bij de politie.”

Koornstra vindt dit toch een interessante casus. “VU-mensen komen nu eenmaal ook bij elkaar thuis. Dat kan zakelijk zijn, bijvoorbeeld voor een mondeling tentamen of een hoogleraar die iets met een promovendus wil bespreken. Dan is het wel van belang dat je professionele kompas op orde is. Zaken zijn zaken. Je hoort oog te hebben voor machtsverhoudingen in dit soort situaties.”

Werkafspraken thuis wil ze niet verbieden. “De universiteit is een belangrijke ontmoetingsplek voor mensen. Daar gebeurt natuurlijk van alles. Kijk maar hoeveel relaties hier ontstaan zijn. Maar je moet wel goed kunnen omgaan met het onderscheid  zakelijk en privé.”

Normale terugkeer is lastig

Een bekend probleem bij klachtenprocedures is dat ook al wint de klager, de verhoudingen vaak al zodanig verstoord zijn dat een normale terugkeer naar werk- of studieplek niet eenvoudig is. Van Wersch: “Daar heeft de commissie zeker oog voor. Soms doen we direct na onze uitspraak ook wel iets aan nazorg. Hoe verder te gaan na een conflict?”

Dat is ook voor Koornstra een punt van aandacht. “We noemen dat herstelbemiddeling. We zijn een professionele organisatie. Daar hoort bij dat je conflicten moet oplossen om samen verder te kunnen. Dat is ook een taak voor personeelsmedewerkers.”

Mede naar aanleiding van de #metoo-beweging heeft het VU-bestuur aangekondigd assertiever om te willen gaan met ongewenst gedrag. De commissie-Gunning heeft daarover advies uitgebracht naar aanleiding van klachten op een bepaalde faculteit. Koornstra: “We zijn al begonnen met leidinggevenden extra training te geven in het onderkennen van ongewenst gedrag en hoe daar mee om te gaan. We noemen dat oog voor sociale veiligheid. En daar gaan we mee verder.”

Groter bewustzijn

Van Wersch beseft dat dat in de praktijk niet altijd even makkelijk is. “Veel mensen weten best wel wat ongepast gedrag is. Maar hoe spreek je iemand erop aan? Als iemand op het werk staat te schreeuwen tegen een ander is de verleiding best groot om even een blokje om te lopen. Dat geldt zeker ook voor leidinggevenden. Zo’n cultuur moet je proberen te veranderen.”

Hoe het precies gesteld is met de VU-cultuur weet Koornstra niet zo één-twee-drie: “Ik denk dat er de afgelopen decennia wel iets is veranderd. Vroeger werden veel dingen niet uitgesproken. ‘Zoiets gebeurt niet bij ons’ werd al snel gezegd over zaken als seksuele intimidatie. Nu is het bewustzijn daarover veel groter. En het college van bestuur heeft duidelijk stelling genomen om ongewenst gedrag aan te pakken. Daarvoor hebben we ook onder meer de werkbelevingsonderzoeken. Als er signalen komen dat mensen zich op sommige afdelingen niet sociaal veilig voelen, grijpen we in.”

Koornstra denkt wel dat het de goede kant op gaat. “Sommige mensen zeggen cynisch dat zo weinig klachten bij de commissie vast het topje van de ijsberg is. En veel ongewenst gedrag verborgen blijft. Ik denk dat heel veel probleempjes en problemen al in een vroeger stadium en op het niveau van de werk- of studieplek opgelost worden. Doordat mensen er zelf assertief op reageren en collega’s en leidinggevenden corrigerend optreden als dat nodig is. Maar we zijn er natuurlijk nog lang niet. Het creëren en behouden van sociaal veilige en prettige studie- en werkplekken blijft altijd om aandacht vragen.”

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.