“Je mag dus aan elk shirt snuffelen en aangeven hoe lekker je het vindt ruiken op een schaal van 1 tot 10: 1 betekent dat je absoluut nooit met hem op date wil, 10 is jouw droomman.” Bloedserieus pakt een studente het scoreformulier aan. Ze loopt de zaal in waar zes mannenshirts liggen en gaat ruiken en beoordelen. Na een paar minuten komt ze gniffelend naar buiten: “Nummer 4 rook echt vies, maar ik vond 1 en 5 écht lekker!” Dan serieuzer: “Ik heb er ook bijgeschreven dat ik de anticonceptiepil gebruik en dat ik op dit moment een beetje verkouden ben. Dat heeft misschien invloed op het experiment.”

Ze mogen niet met zeep douchen, niet roken en niet tegen een eventuele partner aan slapen

Nee, we zijn geen datingbureau begonnen, we doen met de studenten een experiment voor het vak evolutionaire ontwikkelingsbiologie. Alle studenten hebben in het lab vanuit hun wangslijmvlies een stukje DNA geïsoleerd. Dit DNA zegt iets over het afweersysteem. Volgens de theorie vinden vrouwen mannen met een afwijkend afweer-genotype aantrekkelijk, terwijl vrouwen mannen met een gelijkend afweer-genotype juist níet aantrekkelijk vinden. Dat is logisch, evolutionair gezien is het handig om een divers afweersysteem te hebben: dan ben je minder vatbaar voor verschillende ziektes. Het schijnt zelfs dat je deze verschillen in immuunsystemen kunt ruiken. Wij nemen de proef op de som!

De mannen slapen één nacht in een schoon T-shirt. We hebben besproken dat ze thuis zonder zeep douchen, niet roken en niet tegen een eventuele partner aan slapen. De vrouwen hebben op hun beurt geen parfum op en proberen zo objectief mogelijk te ruiken. Later deze week, in een werkgroep, gaan de studenten en ik de resultaten bekijken.  Ik ben benieuwd wat eruit komt, maar verwacht écht wel verschillen te zien; we hebben dit onderzoek Wie weet herkennen ze na een intensief hoorcollege de geur van dat ene lekkere shirtvoorgaande jaren ook met studenten gedaan én in 1995 is er door Duitse onderzoekers een artikel over gepubliceerd. Maar, 1995 is al heel lang geleden, en studenten zijn elk jaar anders.

“Nienke, kun je écht niet gewoon vertellen welk shirt bij wie hoort? Ik wil gewoon weten van wie dat lekkere shirt was. Misschien loopt mijn droomman hier wel rond en weet ik niet wie het is!” In verband met de privacy én het onderzoek, geven we de namen niet vrij; we doen dit onderzoek dubbelblind (de nummers in de shirts zijn gerandomiseerd, ik weet ook niet welk shirt bij wie hoort). Het enige advies wat ik de studenten kan geven is om hun neus goed open te houden. Wie weet herkennen ze na een intensief hoorcollege de geur van dat ene lekkere shirt. In ieder geval weten ze nu alles over evolutie, het afweersysteem (zelfs details daarvan zoals het MHC-complex), biomedische labtechnieken (zoals PCR-techniek en gelelectroforese) en het interpreteren van onderzoeksresultaten. Wat dat betreft: doel bereikt. En wat die dates betreft: ga maar gewoon je neus achterna!