Au! Het schuurt momenteel op veel plekken tussen traditie en inclusiviteit. Feit is dat de Nederlandse geschiedenis grotendeels bepaald is door witte christelijke heteromannen, en dus zijn zij oververtegenwoordigd in veel historische gebruiken, symbolen en kunst. Omdat de huidige Nederlandse bevolking veel diverser is, botst de roep om een inclusievere versie van tradities met het vasthouden aan historisch erfgoed.

De recente rel in Leiden rond het schilderij met de rokende mannen is hier een treffend voorbeeld van. Dit schilderij hing in een vergaderruimte waar een brede doorsnee van universitaire medewerkers gebruik van maakt.
Logisch dat je daar kunst hangt die de diversiteit van medewerkers respecteert, tenminste, dat lijkt mij. Leidse werknemers dachten hetzelfde en haalden zonder veel pardon het bestuurdersportret van de muur.

Leiden in last! Een lawine aan reacties haastte zich om de weghaalactie alsgebrek aan historisch besef te bestempelenen de tijdgeest van het schilderij te mansplainen. Maar het bestaan van een historisch perspectief op het schilderij legitimeert niet de plaatsing in de openbare ruimte. Juist als een historischkader nodig is voor een goedeinterpretatie van zo’n kunstwerk, moet je het niet tonen op plekken waar geen ruimte is voor een goede uitleg. Hang zo’n schilderij dan in een museum, en doe er een audiotour erbij.

Het votum is een prachtige aanwinst voor het VU-archief

Ook aan de VU worstelt men met het spanningsveld tussen het christelijk erfgoed en de toenemende diversiteit van de werknemers. Na jaren discussie is nu dan eindelijk afscheid genomen van de religieuze teksten die worden uitgesproken bij academische plechtigheden.
Zonder openbare rel als in Leiden en met waardige, vervangende woorden die geen levensovertuigingen uitsluiten. Bravo!

Ongetwijfeld zullen er tegenreacties komen, die wijzen op het belang van de VU-geschiedenis, of die uitleggen dat de traditionele formuleringen ook een andere dan letterlijke interpretatie kunnen hebben. Afscheid moeten nemen van een historisch gebruik doet pijn bij de groep die zich vertegenwoordigd voelde door die traditie, maar onze universiteitshistoricus zal blij zijn met de beslissing: het votum is een prachtige aanwinst voor het VU-archief, waar het de uitleg kan krijgen waar het recht op heeft.