Hoe voer je politiek in het Wilders-tijdperk? Te beginnen met stoppen om partijen als de PVV en hun achterban te framen als populistisch. Ik vind het tenenkrommend hoe zij voortdurend wordt weggezet als irrationeel, wereldvreemd, of nog erger fascistisch. Populisme is een stijl van politiek beoefenen waarin een strijd wordt gevoerd tegen een elite die als slap, blind en doof wordt neergezet. Een ander kenmerk van het populisme is dat die strijd wordt gevoerd uit naam van een collectieve identiteit. Bijna alle politieke partijen voldoen aan deze kenmerken. Ga maar na: de PvdA dankt haar bestaansrecht hieraan. D66 werd opgericht om het politieke bestel op te blazen. Laten we dus ophouden te denken dat populisten ‘de anderen’ zijn.

Moeten politieke partijen dan het gedachtegoed van de PVV integraal overnemen of volledig verwerpen? Absoluut niet. Maar het getuigt van realiteitszin wanneer men de onvrede van veel PVV’ers serieuzer neemt. Achter de roep om identiteit en gemeenschap schuilt een grote groep mensen wier bezits- en inkomenspositie sterk is afgenomen. Dat zijn allemaal geen idioten of racisten, al zullen die er zeker tussen zitten. Het gaat juist om burgers die zich in een positie van structurele onzekerheid bevinden en van wie hun kroost en achterkroost het niet veel beter zullen krijgen. Vandaar ook de term precariaat, een klasse met kortdurende banen, lage inkomens en weinig sociale zekerheid. Deze klasse wordt steeds groter en diverser. Er wordt al gesproken van een academisch precariaat van kansarme en ontevredener wordende jonge wetenschappers. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau behoort 15 procent van de Nederlandse bevolking tot het precariaat.

Het precariaat is uitgesproken negatief over de gevestigde politieke orde. Reden hiervoor is dat Den Haag hen geen enkel perspectief biedt hoe hun onzekere bestaan kan worden weggenomen. Of dat men aan diezelfde situatie van onzekerheid driftig heeft meegewerkt, bijvoorbeeld door een beleid te voeren van privatisering, deregulering en inkrimping van sociale voorzieningen. Wie partijen als de PVV inhoudelijk het hoofd wil bieden, zal daarom met een nieuw verhaal moeten komen, een verhaal dat de economische noden van een groot deel van de Nederlandse bevolking erkent en daarvoor ook concrete oplossingen heeft. Populisme wordt pas een probleem als er voorstellen voor oplossingen worden gedaan die volstrekt onrealistisch zijn.

Het getuigt van realiteitszin wanneer men de onvrede van veel PVV’ers serieuzer neemt