Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
26 maart 2024

Wetenschap
& Onderwijs

‘Sociale voorzieningen zijn welbegrepen eigenbelang’

Bestuurswetenschapper Willem Trommel wordt de eerste Instituut Gak Fellow. Vrijgesteld van zijn onderwijs- en onderzoekstaken bij de VU, gaat hij zich samen met onder meer filosofen, kunstenaars en ondernemers verdiepen in de toekomst van de verzorgingsstaat in een globaliserende wereld.

Wat gaat u precies doen als Instituut Gak Fellow?
“Mijn voorstel was om een gezaghebbend boek van socioloog Abram van De Swaan na dertig jaar weer in het zonnetje te zetten. Het boek heet ‘Zorg en de staat; welzijn, onderwijs, gezondheidszorg in Europa en de Verenigde Staten in de Nieuwe Tijd’ en beschrijft de opkomst van de morderne verzorgingsstaat.  Ik wil zijn analyse nog eens overdoen, maar dan in het licht van de totaal veranderende maatschappelijke werkelijkheid van de globaliserende wereld, met de open grenzen en de immigratiestromen, waardoor er nu sprake is van een transnationale verzorgingsstaat, van glocalisering, dus de integratie van de locale voorzieningen in een context van globalisering.

GAK

Het Instituut Gak is een vermogensfonds dat subsidie verstrekt aan projecten op de terreinen sociale zekerheid en arbeidsmarktbeleid in Nederland. Het is voortgekomen uit het Gemeenschappelijk Administratiekantoor (GAK) belast met de uitvoering van de sociale zekerheid en later opgegaan in het UWV.

Daarnaast wil ik vier rondetafelgesprekken organiseren waarin ik over de verzorgingsstaat praat met andere mensen dan de usual suspects zoals beleidsmakers. Mensen uit allerlei sectoren zoals het bedrijfsleven en de kunstwereld. Dat wil ik allemaal verwerken in een boek. Een ambitieus plan, want dat fellowship loopt tot de zomer, dus ik weet niet of ik dat dan allemaal rondkrijg voor die tijd.”

Wat voor inbreng verwacht u van een kunstenaar?
“Fantasie, het vermogen iets te verbeelden wat wij nog niet zo goed weten te benoemen. Een gedicht, beeldende kunst, nieuwe inzichten, inkijkjes, ideeën.”

Globalisering en de verzorgingsstaat, er zijn geloof ik weinig mensen te vinden die daar een rooskleurige toekomst in zien.
“Dat is het gangbare beeld, dat onze nationale verzorgingsstaat onhoudbaar wordt onder de toenemende globalisering, waardoor landen steeds meer afhankelijk van elkaar worden. Wanneer China iets doet, ondervinden we hier de gevolgen. Daarom is het belangrijk dat we onze realiteit, die afhankelijkheid gaan plooien, bijvoorbeeld door ons in te zetten voor afschaffing van de kinderarbeid in China, waardoor hier de lonen niet meer onder druk staan.”

Nieuwe inzichten

Het NIAS, een onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), is het National Institute for Advanced Study en biedt tijd en ruimte voor verdieping, vernieuwing en interdisciplinariteit. Gerenommeerde en talentvolle onderzoekers en kunstenaars kunnen zich drie tot tien maanden wijden aan reflectie, nieuwe inzichten, het opzetten van samenwerkingsverbanden of het zoeken naar oplossingen voor maatschappelijke problemen.

Hola! Dat is een cynische reden om voor afschaffing van de kinderarbeid te zijn!
“Maar de redenen voor sociale voorzieningen zijn eigenlijk altijd cynisch geweest, vanuit “welbegrepen eigenbelang”, zoals De Swaan dat noemde. Onze verzorgingsstaat is ook ontstaan doordat de elite iets wilde doen tegen de overlast van plunderende zwervers. Als je die een uitkering gaf, had je geen last meer van ze, daar komt het op neer. Welbegrepen eigenbelang’.

Kijk, als je in een ander land een callcenter opent, ik noem maar wat, dan heb je belang bij goede arbeidsomstandigheden, omdat je anders risico loopt op stakingen. Maar het is heel complex. Want je kunt ook een lokale cultuur in de war brengen door een minimumloon in te voeren, en dan heb je nog te maken met de plaatselijke gezagshebbers…

Alleen het matchen van sociale stelsels op Europees niveau is al een hele toer, terwijl het raar is dat bepaalde sociale voorzieningen ophouden bij de grens met Duitsland, wat een vergelijkbaar land is. Door zijn grootte zou matching van de sociale voorzieningen voor iedereen gunstig uitpakken. Een land als Griekenland of Italië is weer een ander verhaal, dat is veel moeilijker.”

Ik zie nu waarom u die kunstenaar nodig hebt.
Ha! Inderdaad. Het zijn ook vaak andere partijen dan staten die iets willen, hè. Groeperingen die uit zijn op sociale rechtvaardigheid en die via het Internet met elkaar verbonden zijn. Bijvoorbeeld op het gebied van vrouwenrechten, Metoo is zo’n beweging die bezig is wereldwijd een morele standaard te vestigen.”

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.