Mooi toch, het British Museum. Assyrioloog Rients de Boer laat tijdens het drukbezochte actualiteitencollege van de faculteit Geesteswetenschappen een foto van lades vol kleitabletten zien. Ook het Louvre en het museum in Berlijn staan er vol mee. Een prachtige omgeving voor een spijkerschriftdeskundige als hijzelf.
Maar volgens hem verschilt de collectie van de gerenommeerde musea amper met de geroofde antiquiteiten die nu door IS op de markt worden gebracht. Volgens een Unesco-verdrag vormt 1970 de scheidslijn. Alles wat voor die tijd is verhandeld, mag blijven waar het is. De rest moet terug. Maar eigenlijk zijn de praktijken uit de negentiende eeuw, toen al die kunstschatten die nu in de musea liggen vergaard werden, net zo slordig als nu. “Roofopgravingen zijn ouder dan mijn vakgebied, dat sinds 1850 bestaat.”
Gerommeld met herkomst
De eis dat een voorwerp al voor 1970 verhandeld is, zorgt er alleen maar voor dat er met de herkomst van voorwerpen gerommeld worden. “Iemand zweert tegen een handelaar dat het uit een onbekende Zwitserse collectie komt. En zo worden voorwerpen witgewassen. Dan ben je een vaag bonnetje en een nieuw verhaal verder.”
Terwijl juist de context van een stuk voor de bestudering ervan van belang is. Natuurlijk, in een ideale wereld zouden er geen bloedantiquiteiten bestaan, betoogt hij. Maar als wetenschapper kan hij bepaalde bronnen niet links laten liggen. “Stel dat in een tekst staat dat een bepaalde koning is vermoord. Dan kan ik dat toch niet willens en wetens links laten liggen omdat de kleitablet uit een vage collectie komt?”
Verwoestingsleed
Het is een heftige discussie die al jaren in zijn vakgebied woedt. De Boer is duidelijk. “Het menselijk leed dat door Isis wordt veroorzaakt is afschuwelijk. Het verwoesten van erfgoed gaat daar ook mee samen. Niet alleen wordt daarmee de lokale identiteit aangetast, ook wordt bewoners in de toekomst de kans ontnomen om op een fatsoenlijke manier geld te verdienen. Palmyra, dat nu verwoest is, was één van de hoofdtrekpleisters van Syrië. Dat is nu weg.” Alle reden dus, om datgene wat bewaard gebleven is, zorgvuldig te bestuderen en te beschrijven.